Lange tijd waren de mentaal-emotionele gevolgen voor mensen met een levensbedreigende aandoening een onderbelicht onderwerp in de verschillende sectoren van de zorg. Gedurende de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw kwam hierin een aanzienlijke verandering op gang. Langzaam maar zeker nam de aandacht toe voor de pyscho-sociale kant van ernstige ziekten. Niet alleen patiënten trokken vaker aan de bel, ook professionals werden zich meer bewust van hulpvragen die voortkwamen uit de mentale en emotionele belasting. Om professionals en studenten meer toe te rusten voor deze problematiek werd ik steeds vaker gevraagd gastlessen, lezingen of workshops te geven.

Voorbeelden daarvan zijn:

• Gastlessen aan studenten van de Nederlandse Academie voor Psychotherapie in Amsterdam of voor Geneeskundestudenten aan het LUMC,
• Workshops aan oncologie-verpleegkundigen met als titel ‘Zorg voor de zorgenden’ o.a.  in het Diaconessenhuis in Leiden en het Rijnlands Ziekenhuis in Leiderdorp,
• Lezingen voor medewerkers van hospices zoals aan het team van Hospice Wassenaar of voor de vrijwilligers van Hospice Issoria in Leiden,
• Lezingen voor patiëntenverenigingen, zoals op het symposium van Borstkanker Vereniging Nederland, Stichting Melanoom of van Lymfklierkanker Vereniging Nederland,
• Workshop tijdens de landelijke symposiumdag van de NVPO: Nederlandse Vereniging voor Psycho-sociale oncologie.

In de afgelopen jaren zijn de volgende gastlessen, lezingen en workshops gegeven

• Lezing Hospice Hoeksche Waard in Zuid-Beijerland voor hun vrijwilligers ter viering van het 10-jarig lustrum,
• Lezing tijdens het symposium ‘Van angst naar vertrouwen’ in het Alrhijne Ziekenhuis in Leiderdorp voor alle verpleegkundigen en geestelijk verzorgers in het kader van deskundigheidsbevordering,
• Lezing in Hospice de Markies in Bergen op Zoom ter verdieping van de kennis van vrijwilligers en ondersteunend team over de mentaal-emotionele thema’s van de patiënt in zijn laatste levensfase.
• Lezing voor de huisartsengroep Valkenburg/Katwijk/Rijnsburg over de mentaal-emotionele begeleiding van de terminale patiënt en zijn naasten,
• Lezing in Hospice Wassenaar voor vrijwilligers en coördinatoren over de mogelijkheden voor een laatste waardevolle tijd voor de bewoners van hun huis,
•  Lezing tijdens het symposium ‘Ongeneeslijk ziek en dan?’ in Lunteren voor psychologen, artsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers en geestelijk verzorgers.
• Een deel van de refereerbijeenkomst voor verpleegkundigen met oncologische belangstelling in het LUMC. Het gedachtegoed van het boek Als je hebt gehoord dat je niet meer beter wordt kwam met name aan de orde.
  De deelnemers konden het boek later via de site van de Van Engelen Stichting bestellen. Het is goed om te zien dat hiervan flink gebruik is gemaakt.
• Een lezing tijdens het tweede congres “Werk en Kanker”.
• Een lezing tijdens het congres ‘Tussen Hoop en Vrees’ van Borstkanker Vereniging Nederland:

• Een interactieve avond voor de vrijwilligers van Hospice IJsselThuis in Nieuwerkerk aan de IJssel. Voor een kort verslag klik hier.
• Een workshop tijdens het congres Werk en Kanker in Zeist. Voor een kort verslag klik hier.
• Een lezing voor de werkgroep ROOZ (Regionaal Overleg Oncologische Zorg). Deze werkgroep is samengesteld uit oncologieverpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en wijkverpleegkundigen. De lezing ging over de begeleiding van mensen met kanker die weten dat ze niet meer beter worden. De focus lag op het belang van een waardevolle laatste tijd, zowel voor degene die afscheid gaat nemen als voor zijn/haar naasten. De lezing vond plaats in het gebouw van het IKNL in Leiden.
• Een interactieve lezing voor medisch studenten bij de Leidse Studenten Ecclesia. De titel van de bijeenkomst was: Dying, a human thing. Er ontstond een levendige discussie, met name over de toepassing van het gedachtengoed van het boek Als je gehoord hebt dat je niet meer beter wordt. Het gesprek ging zowel in het persoonlijk leven als in het toekomstige leven als arts.
• Een lezing over verlies en rouw bij kanker tijdens een symposium met dezelfde naam in Inloophuis Haaglanden. Er waren patiënten, naasten, vrijwilligers en professionele hulpverleners onder het gehoor. Tijdens de voordracht en ook daarna ontstond een boeiende uitwisseling over dit onderwerp. Gelukkig leven we nu in een tijd waarin de laatste levensfase minder taboe is geworden. In de begeleiding kan daarom meer en meer gekozen worden voor een zogenaamd twee-sporen beleid. De kunst is om aan de ene kant in het leven te blijven staan en er van te genieten, terwijl je tegelijkertijd af en toe bezig bent met de afronding ervan.